Zimowa jakość autogazu

Okres zimowy jest szczególnie trudny dla kierowców - zarówno z uwagi na panujące warunki drogowe, jak również na konieczność przygotowania samochodu. Przygotowania do zimy nie omijają także producentów paliw, w tym autogazu. Muszą oni dostosować parametry eksploatacyjne LPG do niższych temperatur otoczenia tak, aby w takich warunkach można było bezproblemowo go używać.

Skład LPG

Jak wiadomo, gaz płynny (LPG) jest mieszaniną dwóch węglowodorów - propanu i butanu, z niewielką zawartością innych gazów, takich jak metan, etan czy pentan. Zasadniczy wpływ na właściwości paliwa gazowego mają jednak dwa główne składniki, czyli propan i butan. Zmieniając odpowiednio ich proporcje, dostosowuje się właściwości paliwa gazowego do panujących warunków atmosferycznych (temperatury otoczenia).

LDSNaczepa-cysterna do przewozu LPG

Temperatura wrzenia i ciśnienie w zbiorniku

Decydujący wpływ na właściwości LPG mają temperatury wrzenia propanu i butanu. Propan gwałtownie odparowuje już w -42º C, a butan przy -0,5º C. Właśnie dzięki tym parametrom gaz płynny ma skłonność do odparowania (przechodzenia w stan gazowy). Jest to bardzo istotne, ponieważ samoistne odparowanie LPG w zbiorniku wytwarza nad lustrem płynnego paliwa poduszkę gazową. Dzięki temu w zbiorniku powstaje nadciśnienie, które powoduje, że płynna mieszanina propanu i butanu jest w stanie przemieszczać się do dalszej części gazowego układu zasilania.

Porównując tylko temperatury wrzenia obu składników, wyraźnie widać, że propan w naszej strefie klimatycznej zawsze będzie łatwo odparowywał, tworząc odpowiednie nadciśnienie w zbiorniku. Niestety butan w temperaturach poniżej zera już nie przechodzi w stan gazowy, zatem w zbiorniku nie będzie nadciśnienia (gaz nie będzie w stanie przemieszczać się do dalszej części układu zasilania).

Kwestię parametrów LPG z lekkim przymrużeniem oka komentuje Sławomir Karpisz, Ekspert ds. Technologii i Jakości Gazu w ORLEN GAZ. - Przy porównaniu tylko temperatury wrzenia dokładnie widać, że propanowi na szerokościach geograficznych, na których leży Polska, zima nie jest straszna. Temperatura -20º C to dla niego jeszcze Hawaje. Odwrotnie jest z butanem, który w temperaturach poniżej 0º C zachowuje się jak typowy zmarzlak i woli pozostać w zbiorniku niż zamieniać się w gaz i podążać do silnika.

OrlenInstalacje rafineryjne

Zmiana składu LPG

Odpowiednie proporcje obu składników dobiera się zatem okresowo, w zależności od panujących temperatur zewnętrznych tak, aby zapewnić odpowiednie ciśnienie w gazowym układzie zasilania, które jest niezbędne dla prawidłowej jego pracy. W okresie zimowym w autogazie zwiększana jest zawartość propanu, zaś latem, kiedy panują dodatnie temperatury otoczenia, można zmniejszyć zawartość tego składnika, zastępując go tańszym butanem.

Zasady okresowych zmian składu LPG, a właściwie jego parametrów, które są pochodną składu węglowodorowego, dokładnie określa norma PN-EN 589 oraz Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2006 roku w sprawie wymagań jakościowych dla gazu skroplonego (LPG).

Sławomir Karpisz z ORLEN GAZ wyjaśnia najważniejsze, z punktu widzenia zimowej eksploatacji samochodu zasilanego LPG, zapisy zawarte w obu dokumentach. - Zgodnie z tymi wymaganiami, dla paliwa LPG zima rozpoczyna się 1 listopada, a kończy 31 marca. Pozostałe 6 miesięcy to okres letni. O tym, czy paliwo LPG spełnia wymagania dla okresu zimowego, decyduje parametr określany jako „temperatura, w której względna prężność par nie jest niższa niż 150 kPa”. Temperatura ta w okresie zimowym przede wszystkim zależy od zawartości propanu w LPG i jest odpowiednia, gdy jej wartość wynosi -10º C lub mniej (tzn. -11, -12 itd.). Zatem zimowe LPG to mieszanina propanu-butanu spełniająca wymagania normy PN-EN 589 i która w temperaturze -10º C lub wyższej (tzn. gdy jest cieplej) posiada prężność względną par powyżej 150 kPa. To oznacza, że zimą skład paliwa LPG musi zapewniać bardzo dobre ciśnienie w zbiorniku, tak by nie było problemów z odpowiednim zasilaniem silnika.

OrlenKolejowa cysterna do przewozu LPG

Zwiększona zawartość propanu w paliwie LPG ma jeszcze dodatkowe korzyści. Propan jest składnikiem o wysokiej liczbie oktanowej, czyli bardzo dobrze (bezstukowo) spala się w silniku. Kierowca może to odczuwać w postaci poprawy mocy i przyspieszenia. Reasumując, dobry gaz zimowy charakteryzuje się: wysoką zawartością propanu, bardzo dobrą prężnością par i wysoką liczbą oktanową.


Czy w takim razie istnieje zły gaz zimowy?

Niestety, tak. Zdaniem naszego eksperta, nierzetelni dostawcy często wykorzystują ogromną prężność metanu, którego zawartość w LPG powinna zostać zredukowana poniżej wartości 0,1%. Tak się składa, że niewielka zawartość metanu, nawet na poziomie 0,2-0,3%, pozwala na osiągnięcie parametrów zimowych w paliwie LPG przy bardzo niskiej zawartości propanu, nawet poniżej 35%. Paliwo takie odpowiada normie, ale ma niską liczbę oktanową. Ogromna prężność metanu powoduje zakłócenia w spalaniu mieszanki w silniku lub nawet przerwanie jego pracy w wyniku skłonności do odparowywania LPG w przewodach i powstawania tzw. „korków gazowych”. Dlatego tak ważne jest, by tankować jedynie na sprawdzonych stacjach paliw.

Podsumowanie

ORLEN GAZ jest dostawcą LPG do największej w Polsce i Europie Centralnej sieci stacji paliw należącej do PKN ORLEN. Opracowane przez firmę receptury zimowego paliwa LPG dają gwarancję optymalnej proporcji propanu i butanu w mieszance oraz bezproblemową eksploatację silnika zasilanego LPG nawet w najtrudniejszych warunkach atmosferycznych. Aby zapewnić wysoką jakość autogazu, ORLEN GAZ współpracuje z renomowanymi instytutami naukowo-badawczymi. Należą do nich Instytut Nafty i Gazu w Krakowie, Instytut Chemii Politechniki Warszawskiej czy Przemysłowy Instytut Motoryzacji w Warszawie.