Akcyza LPG

Historia Podatku

Jeden z najbardziej znienawidzonych przez społeczeństwo podatków ma bardzo długą historię. Nazwa akcyza pochodzi od łacińskiego słowaaccidere - ustanawiać, obcinać. Podatek akcyzowy znany był już w starożytności, obciążano nim towary pierwszej potrzeby, np. sól czy cukier, co świadczyło o jej fiskalnym charakterze. W Polsce podatek akcyzowy wprowadzono w okresie międzywojennym. Dosyć szeroki katalog produktów nim objętych wymieniał m. in. cukier, wina, piwa, zapalniczki, energię elektryczną czy ubój. Po II wojnie światowej, jego zakres został ograniczony. Płacili go obywatele kupujący piwo, wino, cukier, drożdże, bibułki do papierosów czy karty do gry.

Pod koniec lat 40. XX w., podatek akcyzowy został formalnie zlikwidowany. W praktyce włączono go w system podatku obrotowego ze stawką 20% od ceny sprzedaży dóbr materialnych i 5% od ceny sprzedaży usług. W wyniku zmian ustrojowych w 1989 roku, podjęto prace nad przywróceniem instytucji podatku akcyzowego. Cztery lata później, ustawą z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, zniesiono jednofazowy podatek obrotowy, a na jego miejsce wprowadzono VAT i akcyzę, a w odniesieniu do małych firm - ryczałt ewidencjonowany. W chwili przystąpienia Polski do Unii Europejskiej podatek akcyzowy został gruntownie zmodyfikowany w celu ujednolicenia zasad jego funkcjonowania z przepisami unijnymi. Podatek akcyzowy w Polsce reguluje obecnie ustawa z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11) wraz z późniejszymi zmianami (z dnia 21 maja 2009 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym, Dz. U. Nr 98, poz. 819).

Czym jest akcyza?

Podatek akcyzowy jest podatkiem jednokrotnym (jednofazowym) (Art. 8 ust. 6), czyli pobieranym w jednej fazie obrotu. W odróżnieniu od podatku od wartości dodanej (VAT), podatek akcyzowy nie podlega w zasadzie zwrotowi ani potrąceniu. Możliwe są jedynie zwolnienia od tego podatku.
Akcyza jest podatkiem pośrednim (obok), nakładanym na wytwórcę lub importera, ale dalej jest przerzucany na konsumenta, gdyż stanowi element ceny końcowej wyrobu akcyzowego.
Podatek akcyzowy jest podatkiem selektywnym, ponieważ obejmuje wybrane i wyraźnie zdefiniowane towary lub wyroby. Ze względu na rodzaj artykułów opodatkowanych akcyzami, można wyróżnić:
- podatek od artykułów pierwszej potrzeby, np. paliwa naturalne,
- podatek od artykułów zbytecznych, np. alkohol, tytoń.

Charakter Akcyzy

Przedmioty opodatkowania akcyzą świadczą o jej pozafiskalnym charakterze i aktywnej roli podatku w polityce gospodarczej państwa.
Głównymi celami podatku akcyzowego są:
cele fiskalne - zwiększenie dochodów budżetu państwa,
cele pozafiskalne - dążenie do zmniejszenia spożycia określonych produktów (często pod pozorem ograniczenia np. spożycia alkoholu, faktycznym celem ustawodawcy wydaje się poprawa kondycji budżetu państwa).

Dochody z akcyz są zwykle bardzo ważnym elementem dochodów budżetu na poziomie kraju lub jednostek samorządowych. Podatek ten jest typowy dla gospodarki rynkowej, zwłaszcza wysoko rozwiniętej.

Katalog przedmiotowy produktów objętych akcyzą liczy obecnie 44 pozycje. Są to: produkty alkoholowe, nikotynowe, wyroby energetyczne (gaz, ropa, benzyna), produkty ropopochodne (oleje, smary, smoły), energia elektryczna oraz samochody osobowe.

Co objęte jest podatkiem?

Opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlega produkcja, import, eksport i sprzedaż towarów wymienionych w załączniku nr 1 do ustawy.
Uszczelniając system podatku akcyzowego, ustawodawca niezwykle szeroko zdefiniował pojęcie sprzedaży i uznał za sprzedaż także:
1. przekazanie lub zużycie wyrobów akcyzowych na potrzeby reprezentacji albo reklamy;
2. przekazanie przez podatnika wyrobów akcyzowych na potrzeby osobiste podatnika, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, a także zatrudnionych przez niego pracowników oraz byłych pracowników;
3. zamianę wyrobów akcyzowych oraz wydanie wyrobów akcyzowych w zamian za inne;
4. czynności podlegające opodatkowaniu;
5. wydanie wyrobów akcyzowych w zamian za wierzytelności;
6. wydanie wyrobów akcyzowych w miejsce świadczenia pieniężnego;
7. darowiznę wyrobów akcyzowych;
8. wydanie wyrobów akcyzowych w zamian za czynności niepodlegające opodatkowaniu;
9. świadczenie usług polegających na wytwarzaniu wyrobów akcyzowych w ramach umowy o dzieło lub innej umowy;
10. zużycie wyrobów akcyzowych na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej;
11. zużycie wyrobów akcyzowych niezgodne z ich przeznaczeniem, w przypadku gdy do wyrobów tych zastosowano zwolnienie lub obniżono stawki akcyzy.
Pamiętać należy, że obowiązek podatkowy powstaje niezależnie od tego, czy powyższe czynności zostały wykonane z zachowaniem warunków i form określonych przepisami prawa, czy też nie.
W myśl art. 8 ust. 3 ustawy, opodatkowaniu akcyzą podlegają również ubytki lub niedobory wyrobów akcyzowych powstałych podczas ich produkcji, magazynowania, przerobu, zużycia lub przewozu, przekraczające określone normy.

Kto ustala wysokość podatku?

Zgodnie z ustawą o podatku akcyzowym, organem odpowiedzialnym z ustalanie wysokości akcyzy jest Minister Finansów, który przedstawiając założenia do ustawy budżetowej na kolejny rok, podaje wysokość planowanych stawek akcyzy.
W 2008 roku po raz pierwszy stawka akcyzy na autogaz zapisana została w ustawie. Tym samym do zmiany stawki konieczny jest akt prawny w randze ustawy, czyli zgoda całego parlamentu, a nie wola Ministra Finansów.

Wysokość podatku może być nie tylko podwyższona, lecz również obniżona. W ramach przepisów przejściowych, do 31 grudnia 2011 r. Minister Finansów może w drodze rozporządzenia czasowo obniżyć wysokość podatku lub zróżnicować opłaty po spełnieniu określonych warunków.
Proponując poziom podatku, minister bierze pod uwagę planowane wpływy do budżetu, politykę fiskalną i gospodarczą państwa i wysokość minimalnych stawek wynikających z przepisów obowiązującego prawa Unii Europejskiej.