Fabryczne LPG w Dacii Duster – teraz także BRC

Polityka marki Dacia – LPG jedynie słuszne paliwo

Oferowanie modeli zasilanych LPG jest spójne z polityką marki Dacia. Zgodnie z jej postanowieniami formułowanymi w licznych wypowiedziach przedstawicieli marki, do 2035 r., kiedy ma zostać zlikwidowana spalinowa motoryzacja, Dacia będzie oferowała jedynie modele wyposażone w jednostki napędowe zasilane LPG.

Będą to silniki z wtryskiem bezpośrednim i filtrem cząstek stałych. Silniki te będą zasilane autogazem od rozruchu (benzyna będzie tylko paliwem dodatkowym). Taką informację koncern Renault przedstawił w kontekście jednostek napędowych zgodnych z wymaganiami Euro 7.

fot. gazeo.pl Dacia Duster z instalacją LPG marki BRC

Przedstawiciele Dacii podkreślają, że będzie to jedyne fabryczne rozwiązanie spełniające normę Euro 7 i wykorzystujące LPG. Jako pierwszy ma zostać wprowadzony silnik 1.2 140 KM o oznaczeniu ECO-G 140, który ma znaleźć zastosowanie np. w Dacii Bigster.

Westport Fuel Systems w gazowych Daciach

W powyżej opisaną politykę Dacii wpisuje się kontrakt z firmą Westport, o którym pisaliśmy już w 2022 r. w artykule o enigmatycznym jeszcze wtedy tytule "Westport dostarczy systemy LPG na rynek OEM".

fot. gazeo.pl Nowa Dacia Duster ma nową instalację LPG. Zamiast znanego dotychczas z Dacii systemu Landirenzo zastosowano instalację marki BRC

Dotychczas kontrakt ten był owiany aurą tajemnicy. Teraz kiedy do redakcji gazeo.pl trafiła Dacia Duster LPG, sprawa się wyjaśniła. Grupa Westport Fuel Systems a ściślej wchodząca w jej skład marka BRC stała się drugim dostawcą gazowych układów zasilania do gazowych Dacii. Do tej pory wyłączność w tym względzie miała firma Landi Renzo. Teraz dołączyło do niej BRC.

Nieoficjalnie dowiedzieliśmy się, że Landi Renzo jest nadal większościowym dostawcą instalacji gazowych do nowych samochodów koncernu Renault.

fot. gazeo.pl Dacia Duster LPG z systemem BRC

Nowa Dacia Duster LPG

Nie będziemy skupiać się na wyglądzie i stylistyce nowej Dacii Duster, która jest niewątpliwie bardzo atrakcyjna i zapowiada, że przemieszczanie się takim autem może dostarczać wielu pozytywnych wrażeń, szczególnie osobom obserwującym auto z zewnątrz.

Interesujące technikalia – silnik ECO-G 100 na LPG

Zastosowany w oferowanej od połowy 2024 r., najnowszej odmianie Dacii Duster, silnik ECO-G 100 to jednostka napędowa zbudowana w obecnie bardzo popularnym, niestety 3-cylindrowym, rzędowym układzie konstrukcyjnym. "Niestety", ponieważ jego kultura pracy i wydawane odgłosy nie są zbyt atrakcyjne dla "petrolheadów", nawet tych gazowych. Ale to typowe dla silników 3-cylindrowych.

fot. gazeo.pl Komora silnikowa Dacii Duster, czyli mówiąc delikatnie nieład w czystej postaci. W gąszczu węży, przewodów można dostrzec listwę wtryskową LPG z trzema wtryskiwaczami BRC

Pojemność skokowa silnika ECO-G 100 wynosi 999 cm³. Ma on pośredni wtrysk benzyny, turbodoładowanie z chłodzeniem powietrza doładowującego oraz 4 zawory w każdym cylindrze.

Jednostka napędowa osiąga na LPG moc maksymalną 100 KM (74 kW) od 4 600 do 5 000 obr./min. oraz maksymalny moment obrotowy o wartości 170 Nm, który jest dostępny już przy 2 000 i utrzymuje się do 3 500 obr./min. Zapowiada to bardzo dobrą elastyczność silnika.

Na benzynie wartość moment obrotowego jest o 10 Nm mniejsza.

Silnik ECO-G 100, podobnie jak w poprzednich wcieleniach Dusterów, jest zasilany LPG. Jednak w odróżnieniu od wcześniejszych Dusterów, w których stosowano instalację LPG Landirenzo, w nowym modelu zastosowano system marki BRC. Nie jest ona jednak wymieniana na żadnym z widocznych elementów gazowego układu zasilania. Są one oznakowane nazwą WFSI S.r.l. (Westport Fuel Systems Italia).

fot. gazeo.pl Układ wydechowy w Dusterze z silnikiem ECO-G 100 kończy się przed tylną belką. Obok wnęki koła zapasowego, w której jest zamontowany zbiornik LPG jest miejsce na jeszcze jeden tłumik, jest nawet wieszak do niego. Jest on jednak używany w wersji z silnikiem TCE 130, w której układ wylotu spalin jest dłuższy

Widoczne elementu układu paliwowego LPG

Zbiornik LPG

W samochodzie zastosowano toroidalny, zamontowany we wnęce koła zapasowego, zbiornik LPG o średnicy 720 mm i wysokości 200 mm. Ma on pojemność geometryczną 64 l, co przy wykorzystaniu jej w 80% pozwala zatankować 51 l autogazu. Napełnienie zbiornika w 80 procentach zapewnia...

fot. gazeo.pl Zbiornik LPG w Dacii Duster pozwala zatankować 51 l autogazu. W środkowej części widoczna jest okrągła pokrywa gazoszczelna, która nie pozwala na ewentualne przedostawanie się LPG do przestrzeni bagażowej i kabiny. Pod pokrywą zamontowany jest wielozawór

...wielozawór

W Dusterze zastosowano wielozawór Europa 3 marki BRC.

Jest on zamontowany pod pokrywą gazoszczelną w środku torusa, w wentylowanej przestrzeni. Dzięki temu w przypadku wystąpienia nieszczelności lub zadziałania np. zaworu bezpieczeństwa gaz jest upuszczany kanałem wentylacyjnym poza samochód.

Wielozawór zawiera wiele elementów (zaworów) zapewniających pełne bezpieczeństwo użytkowania samochodowej instalacji gazowej.

W jego skład wchodzą:

• Ręczny zawór roboczy, który pozwala na ręczne sterowanie wypływem gazu ze zbiornika LPG w kierunku komory silnikowej (do reduktora parownika). Jest on wykorzystywany głównie w pracach serwisowych, gdy wymagane jest rozszczelnienie instalacji LPG, np. przy wymianie filtra w elektrozaworze gazowym.

fot. gazeo.pl Wielozawór Europa 3 marki BRC znajduje się w części gazoszczelnej toroidalnego zbiornika LPG. Jak widać w części wysokociśnieniowej instalacji gazowej, w której LPG występuje w fazie ciekłej, zastosowano miedziane przewody paliwowe

• Elektromagentyczny zawór roboczy – otwiera się w momencie uruchomienia silnika i zamyka w sytuacji gdy silnik nie pracuje. Stanowi zabezpieczenie zamykające wypływ gazu w sytuacjach awaryjnych, kiedy silnik zostaje unieruchomiony bez woli kierowcy (np. w czasie kolizji czy wypadku drogowego).
• Zawór zwrotny – przy tankowaniu zapewnia przepływ paliwa gazowego tylko w stronę zbiornika gazu. Ciśnienie z dystrybutora powoduje odepchnięcie kulki od gniazda i ugięcie sprężyny podtrzymującej. Zanik tego ciśnienia i występujące w zbiorniku nadciśnienie powodują, że kulka jest dociskana do gniazda. Zawór ten zapobiega wyciekowi paliwa gazowego jeśli uszkodzeniu ulegnie przewód od zaworu tankowania.
• Zawór nadmiernego wypływu, nazywany zaworem kinetycznym lub dynamicznym. Jest uruchamiany przy zbyt szybkim (powyżej 8 l/min.), przekraczającym zapotrzebowanie silnika, wypływie gazu króćcem doprowadzającym paliwo do komory silnikowej. Ma to miejsce w przypadku uszkodzenia (przecięcia) lub odłączenia przewodu ciśnieniowego łączącego zbiornik LPG z reduktorem-parownikiem w komorze silnikowej. W takich warunkach szybko przepływający gaz porywa ze sobą kulkę, która jest dociskana do gniazda z wykonanym kalibrowanym rowkiem. Ogranicza to przepływ LPG do poziomu odpowiadającemu mniej więcej zapotrzebowaniu silnika na paliwo. Dzięki temu zbiornik jest zabezpieczony przed gwałtownym wypływem gazu co mogło by stwarzać zagrożenie.

fot. gazeo.pl Dacia Duster LPG z systemem BRC

• Zawór 80% zapewniający zachowanie 20-procentowej poduszki gazowej nad lustrem ciekłego LPG dając mu możliwość rozszerzania się w miarę wzrostu temperatury.

• Warto wiedzieć

  W trakcie badań homologacyjnych zawór bezpieczeństwa musi przejść cykl 10 tys. otworzeń bez zmiany charakterystyki działania

  Zawór bezpieczeństwa, który upuszcza nadmiar fazy gazowej LPG (znad lustra ciekłego LPG), po przekroczeniu we wnętrzu zbiornika ciśnienia 27 barów (2,7 MPa). Gaz jest upuszczany poprzez kanał wentylacyjny na zewnątrz (pod samochód). 
• Zawór ogniowy (topikowy) otwiera się (przez stopienie) po osiągnięciu przez płaszcz zbiornika temperatury 110ºC i upuszcza gaz ze zbiornika. Zastosowanie zaworu ogniowego wynika z gwałtownego spadku wytrzymałości materiału zbiornika wraz ze wzrostem temperatury. Przy bardzo szybkim wzroście temperatury zawór bezpieczeństwa może nie zdążyć obniżyć ciśnienia do bezpiecznego poziomu co może być przyczyną odkształcenia lub rozszczelnienia zbiornika. Dzięki zastosowaniu zaworu ogniowego, który wspomaga działanie zaworu bezpieczeństwa następuje szybkie zmniejszenie ciśnienia gazu w zbiorniku.

Zawór tankowania LPG

W gazowym Dusterze zastosowano pełny wlew gazu Tomasetto AT08 sygnowany WFSI S.r.l. by Tomasetto. Widać, że przestrzeń pod klapką wlewu benzyny jest przystosowana do montażu zaworu tankowania. Ma specjalnie ukształtowaną wnękę mieszczącą kielich zaworu typu włoskiego.

fot. gazeo.pl Zawór tankowania LPG WFSI S.r.l. by Tomasetto w Dacii Duster i jego sprytny sposób zabezpieczania za pomocą korka mocowanego na dwóch widocznych na obwodzie magnesików

W sposób bardzo pomysłowy działa korek służący do zabezpieczenia wlewu gazu, który nie jest wkręcany, tylko mocowany do kielicha zaworu magnetycznie. W korku są dwa magnesiki, które skutecznie utrzymują go na wlewie zabezpieczając przed zanieczyszczeniem.

Cała reszta gazowego układu zasilania do filtra fazy lotnej LPG jest już niewidoczna (bez demontażu osłon i innych elementów).

Filtr fazy lotnej LPG

Zamontowany pomiędzy niewidocznym z zewnątrz reduktorem a listwą wtryskiwaczy, filtr fazy lotnej znajduje się w przestrzeni pomiędzy silnikiem a akumulatorem.

fot. gazeo.pl Filtr fazy lotnej w Dacii Duster LPG. Obudowa ma integralny uchwyt mocowany do dedykowanego wspornika

Filtr fazy lotnej LPG wygląda podobnie jak ten montowany w Sandero z instalacją LPG Landirenzo, w którym zastosowano produkt firmy Filgaz. Obecnie jednak obudowa ma wspornik z otworem będący jej integralną częścią co pozwala na zamocowanie filtra na dedykowanym uchwycie.

Listwa wtryskiwaczy gazowych

W Dacii Duster zastosowano listwę wtryskową gazu wykorzystującą pomarańczowe wtryskiwacze BRC IN03 MY09 o wydajności, która pozwala na zasilanie silników o mocy do 43 KM na cylinder (w przypadku silników doładowanych).

fot. gazeo.pl Mocowana na dedykowanym wsporniku listwa z wtryskiwaczy LPG w Dacii Duster. Zastosowano pojedyncze wtryskiwacze BRC IN03 MY09 (pomarańczowe). Widoczny jest także czujnik ciśnienia i temperatury LPG (zamontowany w listwie nierównolegle do linii wtryskiwaczy). Z listwy faza gazowa LPG przepływa do dysz w kanałach dolotowych za pośrednictwem krótkich wężyków

Zastosowane wtryskiwacze LPG są zasilane gazem od dołu, co zapewnia dedykowana do tej jednostki napędowej listwa zasilająca, w której znajduje się także...

...czujnik ciśnienia i temperatury LPG

Dzięki takiemu jego umieszczeniu czujnik ten odczytuje parametry fazy gazowej LPG, niezbędne do wyliczenia dawki paliwa, tuż przed podaniem go do kanałów dolotowych silnika. W ten sposób dawka paliwa gazowego kierowana do silnika może być bardzo precyzyjnie odmierzana.

Niewidoczne elementy gazowego układu zasilania

Elektrozawór gazowy

Elektrozawór gazowy, który steruje dopływem ciekłego LPG do reduktora-parownika jest zamontowany pod podstawą akumulatora w bezpośrednim sąsiedztwie reduktora-parownika. Czerwona cewka elektrozaworu wskazywać by mogła na elektrozawór BRC ET98 Super (do stosowania na przewodzie 8 mm), lecz był to zwykły elektrozawór BRC ET98 MY07 z wejściem i wyjściem realizowanym przewodami o średnicy 6 mm.

Elektrozawór gazowy jest zamontowany poniżej reduktora-parownika.

Reduktor-parownik

Reduktor-parownik odpowiada za zmianę stanu skupienia LPG z fazy ciekłej na fazę lotną i utrzymanie jej pod odpowiednim ciśnieniem, niezbędnym dla prawidłowej pracy wtryskiwaczy LPG. Jest on zamontowany pod podstawą akumulatora, podobnie jak dotychczas, kiedy jedynym dostawcą gazowych układów zasilania dla koncernu Renault była firma Landi Renzo.

Zastosowano najmniejszy z rodziny reduktorów marki BRC – Genius MB 800, który jest urządzeniem membranowym, jednostopniowym o ciśnieniu roboczym 800 mbar. W Dusterze jest on zamontowany w poziomie, śrubą regulacji ciśnienia do góry.

fot. gazeo.pl Dacia Duster LPG z systemem BRC – z zewnątrz podoba się wszystkim i do tego jeździ bardzo tanio

Wrażenia z jazdy Dacią Duster LPG

Samochód prowadzi się dość pewnie w każdych warunkach i przy każdej prędkości. Silnik pomimo swych "skromnych" parametrów daje sobie radę z Dusterem o masie własnej blisko 1 300 kg i dużej powierzchni czołowej charakterystycznej w każdym samochodzie typu SUV. Poruszanie się Dacią Duster z prędkościami autostradowymi nie stanowi problemu.

Obsługa samochodu, czyli sterowanie poszczególnymi układami jest dość proste, co ułatwia rząd fizycznych przełączników pod centralnym wyświetlaczem. Nie jest konieczne "dokopywanie się" w menu wyświetlacza do np. regulacji poziomu nawiewu, czego w niektórych samochodach doświadczyliśmy, np. w Citroenie Cactusie.

Zamontowany w Dusterze obowiązkowy w dzisiejszych czasach "telelewizor" znakomicie współpracuje z Android Auto, który pozwala na zarządzanie niektórymi aplikacjami w telefonie z poziomu wyświetlacza samochodu (np. nawigacją, odtwarzaniem plików audio, telefonowaniem czy wysyłaniem wiadomości).

Przełączenie na gaz

Dacia Duster z instalacją gazową marki BRC przełącza się na zasilanie LPG bardzo szybko. Po zimnym porannym rozruchu auto przełącza się na gaz dosłownie po przejechaniu kilkudziesięciu metrów.

fot. gazeo.pl Tablica wskaźników Dacii Duster LPG. Widoczny wskaźnik poziomu LPG na wyświetlaczu centralnym. Pod rzędem przycisków znajdujących się pod lewym nawiewem znajduje się przełącznik gaz-benzyna, niestety bez kontrolki. Praca na gazie jest sygnalizowana zielonym napisem LPG pośrodku wyświetlacza i pod dystrybutorem przy wskaźniku poziomu autogazu. Po przełączeniu na benzynę oznaczenia LPG znikają, pojawia się wskazanie poziomu benzyny w miejscu wskaźnika LPG. Wszystkie inne informacje (zużycie paliwa, liczniki dzienne) także dotyczą jazdy na benzynie

Komputer pokładowy

Komputer pokładowy podaje parametry zużycia obu paliw (benzyny i LPG) oraz przebiegi na liczniku dziennym na obu paliwach, co jest bardzo czytelne i pozwala bardzo dokładnie oszacować ekonomikę użytkowania samochodu.

Dacia Duster LPG – zużycie paliwa i zasięg

Cykl mieszany

Pierwsze tankowanie wykonaliśmy po tygodniu użytkowania auta i przejechaniu 424,5 km z czego na gazie pokonaliśmy 419,7 km (komputer pokładowy liczy dokładnie dystans pokonany na gazie, czyli po przełączeniu na LPG).

Do zbiornika LPG udało się zatankować 39,08 l autogazu. Oznacza to, że w eksploatacji mieszanej (około 150 km w ruchu autostradowym, reszta w warunkach ruchu miejskiego) Dacia Duster z instalacją LPG marki BRC zużyła średnio 9,31 l autogazu na 100 km (komputer pokładowy pokazywał średnie zużycie 10,1 l LPG na 100 km).

Przy takim zużyciu LPG (10,1 l LPG/100 km) zasięg Dacii Duster wynosi ponad 500 km

Cykl autostradowy

Drugie tankowanie wykonaliśmy po pokonaniu dystansu 161,2 km (na autostradzie). Do zbiornika weszło 13,37 l LPG, co oznacza zużycie 8,29 l autogazu na 100 km (komputer pokładowy pokazywał wtedy średnie zużycie 8,8 l LPG na 100 km).

fot. gazeo.pl Dacia Duster z LPG BRC – tankowanie

W cyklu autostradowym, czyli przy zużyciu 8,29 l LPG na 100 km zasięg Dacii Duster na autogazie wynosi 615 km.

W czasie całego testu, czyli na dystansie 585,7 km Dacia Duster zużyła 2 l benzyny na rozruch silnika, co oznacza jej zużycie na poziomie 0,34 l na 100 km.

Dacia Duster LPG – koszt przejechania 100 km na LPG

Przejechanie 100 km Dacią Duster LPG z fabryczną instalacją gazową marki BRC kosztuje od 26,03 zł (cykl autostradowy) do 31,71 zł (cykl mieszany) plus około 2 zł na 100 km na rozruch na benzynie, przy cenie LPG 3,14 zł za litr i cenie benzyny 6,04 zł za litr (notowanie e-petrol z 20 listopada 2024 r.).

Wydaje się, że auto tej wielkości, nawet może niezbyt ciężkie ale o powierzchni czołowej około 3 metrów kwadratowych z litrowym 100-konnym silnikiem powinno być bardziej "mułowate". Jednak 170 Nm dostępne już od 2 000 obr./min. naprawdę pozwala na sprawne poruszanie się Dusterem LPG przy (jak widać z powyższych obliczeń) umiarkowanym apetycie na paliwo i to paliwo dwukrotnie tańsze od benzyny.

fot. gazeo.pl Dacia Duster LPG z systemem BRC

Czekamy na dalszy rozwój sytuacji w Dacii, której oddajemy pełny szacunek i gratulujemy wytrwałości w skutecznym propagowaniu idei napędu LPG oraz liczymy na kolejne przyszłościowe rozwiązania jednostek napędowych, które także mają być zasilane autogazem.