Zimowy gaz

W świetle badań UOKiK, autogaz jest najlepszym pod względem jakościowym paliwem, w którym nieprawidłowości stwierdza się zaledwie w ułamku procenta poddanych badaniom stacji.

Dobre wyniki to efekt m. in. systematycznie zmienianych i dostosowywanych do nowych wymagań uregulowań prawnych, które mają na celu utrzymanie parametrów tego nośnika energii na wymaganym poziomie bez względu na warunki atmosferyczne, co gwarantuje możliwość stosowania LPG jako paliwa silnikowego.

Uregulowania prawne dotyczące jakości LPG:

• Norma europejska EN 589:2008 i Polska Norma PN-EN 589:2009 precyzują wymagania, metody badań, pobieranie próbek;
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 28 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań jakościowych dla gazu skroplonego (LPG);
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 31 stycznia 2007 r. w sprawie pobierania próbek gazu skroplonego (LPG);
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 23 marca 2007 r. w sprawie metod badania jakości gazu skroplonego (LPG).

Rozporządzenia Ministra Gospodarki są oparte na nieaktualnej już normie PN-EN 589:2006 (obecnie obowiązuje aktualniejsza, wprowadzona w 2009 r.). Sytuacja taka trwa od kilku lat - rozporządzenia nigdy nie nadążają za obowiązującymi w Polsce normami, pomimo że Ustawa o paliwach nakłada na urzędników obowiązek wydawania aktów prawnych zgodnie z obowiązującymi normami i stanem wiedzy obowiązującym w chwili ich opracowania. Rozbieżności w tych dokumentach rodzą pewne niejasności, szczególnie w zakresie działań Inspekcji Handlowej, która w ramach UOKiK (Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów) prowadzi kontrole jakości paliw na stacjach. Wyniki tych badań oceniane są jednak w oparciu o rozporządzenia.

fot. Nafta i GazZależność prężności par LPG w zależności od zawartości głównych składników propanu, i-butanu oraz n-butanu. Zaznaczony punkt D pokazuje prężność par (280 kPa) dla mieszaniny składającej się z 20% propanu, 30% i-butanu i 50% n-butanu

Prężność par

Najważniejszym parametrem zapewniającym odpowiednie zachowanie LPG w różnych warunkach otoczenia (zima, lato) jest prężność par, wynikająca przede wszystkim ze składu węglowodorowego, który nie jest bezpośrednio limitowany. Określenie w normie PN-EN 589 takich parametrów LPG, jak prężność par i liczba oktanowa pośrednio determinuje jednak skład węglowodorowy autogazu.

Gatunki mieszanin propanu i butanu wg normy PN-EN 589:2009

Norma definiuje gatunki LPG, jakie powinny być dostępne w handlu w zależności od pory roku, określając wymagania dotyczące prężności par w konkretnych temperaturach otoczenia. Zarówno obecnie obowiązująca, jak i poprzednia edycja normy PN-EN 589 określa 5 rodzajów mieszanin propanu i butanu (A, B, C, D, E), które muszą wykazywać względną prężność par na poziomie 150 kPa dla średnich temperatur otoczenia panujących w danym okresie przy spełnieniu wszystkich innych wymagań jakościowych oraz parametrów technicznych: mieszanina A w temperaturze -10^o C, mieszanina B w temperaturze -5^o C, C w 0^o C, D w 10^o C i E w 20^o C. Gatunki te różnią się przede wszystkim zawartością propanu (im niższa temperatura, tym jest go więcej) tak, aby w określonych temperaturach utrzymać w.w. wartość prężności par. Latem w składzie LPG dominuje butan (około 60%), podczas gdy zimą proporcje między głównymi składnikami odwracają się (60% propanu).