Prawo i praktyka w instalacjach gazowych

WYMAGANIA DLA MONTAŻYSTÓW

Zgodnie z polskim prawem (rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia), obowiązują pewne zasady mające na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa użytkowania samochodów, w tym także wyposażonych w gazowe systemy zasilania. Szczegóły dotyczące samochodów przystosowanych do zasilania gazem są zawarte w załączniku 9 do tego rozporządzenia i wzorowane na Regulaminie 67 EKG ONZ.

gazeo.plZbiornik w miejscu koła zapasowego w samochodzie Opel Zafira. Odpowiednie zabezpieczenie wielozaworu przed korozją (zgodnie z wymaganiami załącznika 9) pozwala na bezproblemowe korzystanie z ręcznego zaworu roboczego (niezbędnego w pracach serwisowych)

Ogólnie

Załącznik 9 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia reguluje zagadnienia dotyczące montażu elementów gazowych układów zasilania, funkcjonowania pojazdu przy zasilaniu gazem oraz jego wpływu na zasilanie paliwem bazowym.
Elementy gazowego układu zasilania powinny być rozmieszczone w sposób nie utrudniający obsługi innych zespołów samochodu. Zapisy załącznika mówią także o ochronie elementów systemu gazowego (np. przed korozją), zabezpieczeniu zbiorników przed uszkodzeniem przez ładunek (jeśli są montowane w przestrzeni ładunkowej), o tym, że instalacja powinna działać w sposób prawidłowy i bezpieczny oraz podają wiele innych, na pozór ogólnych, zaleceń.

gazeo.plZbiornik paliwa gazowego zamontowany pod samochodem musi zapewniać odpowiedni prześwit

Dość istotnym wydaje się również zapis o nienaruszaniu parametrów określonych przez producenta, a dotyczących dopuszczalnej masy całkowitej, nacisków na koła i położenia środka masy.

Szczególnie

Obok zaleceń brzmiących dość ogólnie, których interpretacja może czasami budzić dwuznaczności, pojawiają się także zapisy podające konkretne wartości parametrów konieczne do spełnienia wymagań w. w. załącznika.

Prześwit samochodu z LPG

Jeden z zapisów precyzuje minimalny prześwit pod samochodem. Mówi on, że żaden z elementów instalacji nie powinien być położony niżej niż 20 cm nad ziemią, chyba że poniżej jest element pojazdu. Musi on znajdować się w odległości nie większej niż 15 cm w poziomie (przed lub z boku elementu instalacji gazowej). Wartość 20 cm jest w stosunku do współczesnych samochodów nieco archaiczna, lecz wzmianka o elementach pojazdu położonych poniżej rozwiązuje problem spełnienia wymagań tego zapisu. W szczególności odnosi się on do pojazdów ze zbiornikami montowanymi pod spodem, w miejscu przeznaczonym na koło zapasowe (np. w samochodach francuskich).

Obrys samochodu z LPG

Żaden z elementów gazowego systemu zasilania (oprócz zaworu tankowania) nie może wystawać poza obrys samochodu. Stanowiące wyjątek zawory tankowania mogą wystawać najwyżej na 10 mm.

Pod samochodem LPG

Załącznik limituje także odległości poszczególnych elementów gazowych systemów zasilania od układu wydechowego. Muszą one znajdować się w odległości min. 10 cm, chyba że zastosowano ekrany termiczne. Czasami ich stosowanie jest nieuniknione, aby móc przeprowadzić pod samochodem przewody gazowe (zasilający - wzdłuż samochodu, ze zbiornika do komory silnikowej oraz tankujący - z zaworu tankowania do zbiornika). Zgodnie z logiką i wcześniejszym zapisem o ograniczaniu prześwitu, przewód zasilający powinien być ułożony na bocznej powierzchni podłużnicy tak, aby przy jej kontakcie z przeszkodą na drodze lub w terenie nie był narażony na uszkodzenie.

gazeo.plPętle kompensujące wzajemne ruchy poszczególnych elementów instalacji gazowej są jednym z wymagań załącznika 9

Pod maską instalacja LPG

Zapis mówiący o mocowaniu reduktora-parownika, na którego pracę nie może mieć wpływu dynamika samochodu (przyspieszanie, zwalnianie i hamowanie pojazdu) dotyczy właściwie tylko instalacji gazowych I i II generacji, które wykorzystują reduktory podciśnieniowe. W takim przypadku reduktor musi być zamontowany równolegle do osi wzdłużnej samochodu. Wtedy na wychylenia membrany nie ma wpływu przyspieszanie i hamowanie, a siły bezwładności działające w kierunku poprzecznym (przy zmianie kierunku jazdy) mają dużo mniejszą wartość i praktycznie nie wpływają na pracę reduktora. W układach III i IV generacji, których reduktory pracują z pewnym nadciśnieniem, ich położenie względem samochodu nie ma żadnego znaczenia.
Na sztywnych przewodach metalowych, łączących elementy instalacji gazowej, które mogą w czasie eksploatacji ulegać przemieszczeniu, powinny być ukształtowane pętle kompensujące ewentualne ruchy o promieniu dostosowanym do średnicy przewodu. Chodzi tutaj o charakterystyczne pętle znajdujące się przed elektrozaworem gazowym czy pomiędzy elektrozaworem a reduktorem.

gazeo.plMocowanie zbiornika gazu musi wytrzymać opóźnienia wynikające z przepisów

W bagażniku zbiornik LPG

Załącznik reguluje także wytrzymałość elementów mocujących zbiorniki gazu, które muszą być zamontowane w pojeździe tak, aby były maksymalnie chronione przed skutkami zderzeń. Dlatego nie można montować zbiorników w przedniej części pojazdu oraz w komorze silnikowej. Samo mocowanie musi zapewniać wytrzymałość na przyspieszenia w kierunku wzdłużnym o wartości 20 g i poprzecznym o wartości 8 g, gdzie g to przyspieszenie ziemskie (9,81 m/s²).

gazeo.plMocowanie zbiornika gazu wzdłuż osi samochodu. Zbiornik jest dosunięty do przedniej krawędzi ramki (dodatkowo podwyższonej przez dospawanie płaskownika stalowego)

Na obciążenia wynikające z takich przyspieszeń liczona jest ramka zbiornika z opaskami (zbiornik walcowy) lub obejmy (zbiornik toroidalny) oraz ich mocowanie do nadwozia. Wykonanie połączenia zbiornika z konstrukcją samochodu za pomocą śrub M10 o cechach wytrzymałościowych 8.8 z podkładkami o odpowiedniej średnicy spełnia te wymagania.

Dość powszechnym rozwiązaniem jest montaż zbiornika wzdłuż osi samochodu, zachowujący oryginalne miejsce na koło zapasowe (wnęka) i nie ograniczający możliwości powiększania przestrzeni bagażowej przez składanie tylnej kanapy. W takim przypadku należy także zachować wytrzymałość na w. w. opóźnienia. Gwarantuje to odpowiednie zamocowanie zbiornika oraz konstrukcja ramki z opaskami mocującymi. Nieliczne zakłady montujące w przypadku wzdłużnego montażu podwyższają ramkę zbiornika w przedniej części, co uniemożliwia jego wysunięcie spod opasek w czasie kolizji drogowej. Jest to podyktowane doświadczeniem z rynku holenderskiego, gdzie takie rozwiązanie było stosowane. Niektórzy producenci zbiorników twierdzą jednak, że siła tarcia pomiędzy opaskami a płaszczem zbiornika jest tak dobrana, aby zapewnić wymaganą wytrzymałość połączenia z ramką napełnionego w 80% zbiornika.