Kontrola luzu zaworowego to podstawa

Konieczność zachowania właściwego luzu zaworowego w 4-suwowym silniku spalinowym wynika rozszerzalności cieplnej jego elementów (w tym także elementów układu rozrządu). Luz ten zapewnia prawidłową pracę układu rozrządu, m.in. dokładne zamykanie zaworów, co ma zasadniczy wpływ na jakość procesu spalania oraz warunki pracy zaworów, szczególnie jeśli silnik jest zasilany LPG.

Zawory

Umieszczone w głowicy zawory są najbardziej obciążonymi cieplnie elementami silnika. Temperatura grzybków zaworów wylotowych może sięgać nawet 800ºC, zatem sprawne odprowadzanie od nich ciepła jest bardzo ważne.

fot. gazeo.plSterowanie zaworami poprzez wałki rozrządu zamontowane na głowicy z automatyczną regulacją luzu zaworowego za pomocą popychaczy hydraulicznych

Zawory w silnikach LPG

Odprowadzanie ciepła od zaworów jest szczególnie istotne w silnikach zasilanych autogazem, ponieważ z uwagi na niższą szybkość spalania tego paliwa w stosunku do benzyny, komora spalania, w tym również zawory są przez dłuższy czas wystawione na działanie wysokiej temperatury. Z tego właśnie powodu zawory i gniazda zaworowe, niektórych silników zasilanych LPG zużywają się nieco szybciej.

Na zwiększone obciążenie cieplne zaworów wpływa także niewłaściwy skład mieszanki gazowo-powietrznej. Uboga mieszanka spala się ze znacznie wyższymi temperaturami, co dodatkowo obciąża zawory silnika.

Ponadto w silnikach zasilanych paliwami gazowymi nie występuje zjawisko chłodzenia zaworów przez przepływającą mieszankę benzynowo-powietrzną.

Mogące występować w niektórych silnikach pracujących na LPG podwyższone zużycie zaworów i ich gniazd jest powodem tego, że luz zaworowy zmniejsza się szybciej niż podczas pracy na benzynie. Kiedy osiągnie on wartość zerową zawory nie osiadają poprawnie w gniazdach, potocznie mówi się, że zawory są wtedy "podparte". Brak styku przylgni zaworów z gniazdami jest powodem zakłócenia ich chłodzenia, co w konsekwencji doprowadza do uszkodzenia (wypalenia) zaworów.

Silnik z "podpartymi" zaworami nie jest w stanie osiągać pełni swoich parametrów, ponieważ komory spalania nie są szczelne. Spada ciśnienie sprężania. W skrajnej sytuacji silnik nie jest w stanie pracować.

Luz zaworowy

Zachowanie luzu zaworowego o odpowiedniej wartości jest wymagane m.in. właśnie z uwagi na konieczność zapewnienia odpowiedniego zamknięcia zaworów. To z kolei zapewnia im właściwe warunki pracy (odbieranie ciepła od grzybków zaworowych przez gniazda). Chłodzenie zaworów odbywa się wskutek ich kontaktu z gniazdami zaworowymi wokół których, kanałami układu chłodzenia w głowicy przepływa ciecz chłodząca. W ten sposób (przez gniazda zaworowe) odbierana jest większość ciepła od zaworów (grzybków). Ciepło z trzonków zaworów jest odbierane przez chłodzone prowadnice zaworowe.

Metody regulacji luzów zaworowych

Luz zaworowy o odpowiedniej wartości może być utrzymywany w silniku za pośrednictwem hydraulicznych popychaczy stosowanych w układach rozrządu. Jednak w wielu silnikach zastosowano ręczną regulację luzów zaworowych. Kontrolę wartości tych luzów i ewentualną ich regulację wykonuje się w ramach obsługi technicznej pojazdu (silnika).

fot. gazeo.plProsta i tania (bez konieczności wymiany elementów) regulacja luzu zaworowego w silnikach Hondy odbywa się za pomocą śrub regulacyjnych

Luz zaworowy może być regulowany na kilka sposobów:

• śrubą regulacyjną (metoda najtańsza, nie wymagająca stosowania żadnych dodatkowych materiałów, oprócz nowej uszczelki pod pokrywę zaworów),
• przez wymianę płytek regulacyjnych w popychaczach zaworowych (szklankach),
• przez wymianę całych popychaczy zaworowych (szklanek). Jest to najdroższa metoda z uwagi na cenę samych szklanek zaworowych oraz robociznę (konieczność demontażu wałków rozrządu).

Co ile należy kontrolować luz zaworowy?

Kontrolę wartości luzów zaworowych w silnikach zasilanych LPG przeprowadza się nieco częściej niż na benzynie, co wynika przede wszystkim z profilaktyki i dbałości o układ zaworowy, którego naprawa w razie uszkodzenia jest poważną i z reguły dość kosztowną operacją.

Należy podkreślić, że sama kontrola luzu zaworowego w silniku z reguły nie jest czynnością kosztowną. Polega ona na zdemontowaniu pokrywy głowicy i sprawdzeniu szczelinomierzem wartości luzów na wszystkich zaworach. Jeśli luzy mieszczą się w granicach zalecanych przez producenta to nie ma konieczności ich regulacji i operacja kończy się na ponownym zamontowaniu pokrywy głowicy z nową jej uszczelką.

Kosztowna może być regulacja luzu zaworowego (jeśli zajdzie taka potrzeba) i to nie w każdym przypadku, ponieważ zależy to od sposobu regulacji jaki zastosowano w danej jednostce napędowej.

• Najniższe koszty takiej operacji są w przypadku silników z regulacją luzu zaworowego za pomocą śrub regulacyjnych (np. w silnikach Hondy). Wartości luzu zaworowego w silnikach z tego typu regulacją należy sprawdzać i ewentualnie korygować co około 20 tys. km. Koszt takiej operacji obejmuje tylko robocizną i uszczelkę pokrywy zaworów.

W silnikach, w których regulacja polega na wymianie elementów (płytek zaworowych czy całych szklanek) koszty takiej operacji są nieco wyższe.

• W przypadku silników z regulacją płytkową koszt obejmuje płytki w liczbie odpowiadającej liczbie zaworów, które wymagały przeprowadzenia korekty wartości luzu oraz uszczelkę pokrywy zaworów.
• Najdroższa jest regulacja zaworów, którą przeprowadza się przez wymianę szklanek. Wymaga ona demontażu wałka (wałków) rozrządu - droższa robocizna oraz wymiany dość drogich szklanek, na zaworach, na których stwierdzono za mały luz. Niezbędna jest także nowa uszczelka pokrywy zaworów

Przy prawidłowej eksploatacji i terminowej obsłudze instalacji gazowej oraz stosowaniu lubryfikacji lub innej metody dodatkowej ochrony zaworów, czynności związane z luzem zaworowym najczęściej ograniczają się jedynie do jego profilaktycznej kontroli.