Cała prawda o legalizacji analizatorów spalin samochodowych

2) sprawdzenie działania urządzenia do badania szczątkowej zawartości węglowodorów;
Test pozwala sprawdzić czy w układzie pomiarowym i otaczającym powietrzu nie ma obecności węglowodorów. Analizatory mają zaprogramowany test pozostałości HC. Sprawdzenie polega na podaniu propanu (który jest węglowodorem) nie zawierającego tlenu. Po wykazaniu przez analizator obecności węglowodorów ponownie wykonuje się test pozostałości HC podając czyste powietrze . Dzięki podwójnemu sprawdzeniu można , potwierdzić czystość układu pomiarowego oraz gotowość do dalszych czynności metrologicznych.

3) wyznaczenie błędów wskazań;
Wyznaczenie błędu wskazań polega na pomiarze tlenku węgla, dwutlenku węgla, węglowodorów oraz tlenu stosując mieszaniny gazowe - wzorcowe. Dysponując mieszaniną gazową- wzorcową o dokładnie określonym składzie procentowym, porównuje się wartości poszczególnych składników mieszaniny wzorcowej zmierzone przez analizator z wartościami podanymi w świadectwie wzorcowania.

4) sprawdzenie działania urządzenia sygnalizującego spadek strumienia objętości gazu;
tzw. „dławienia”. Zadaniem tego badania jest ustalenie, czy ograniczenie przepływu zasysanego do układu pomiarowego gazu nie ma wpływu na poprawność wskazania przyrządu. Przyrząd w trakcie „dławienia” nie może wyświetlać wartości przekraczających dopuszczalne błędy.

Z przeprowadzonych czynności sporządzany jest protokół sprawdzenia albo zapiska sprawdzenia. W protokole/zapisce dokonuje się obliczeń błędów wskazań sprawdzanego przyrządu i porównuje się je z dopuszczalnymi błędami.

Analizator spalin samochodowych otrzymuje świadectwo legalizacji jeżeli spełnia wszystkie określone przepisami wymagania.

Koszty
Minister właściwy do spraw finansów publicznych, w porozumieniu z ministerstwem właściwym do spraw gospodarki określa na drodze rozporządzenia, wysokość i tryb pobierania opłat za przeprowadzenie prawnej kontroli metrologicznej czyli legalizację. Za przeprowadzenie legalizacji pobierana jest opłata administracyjna. W efekcie za przeprowadzoną legalizację otrzymuje się dowód wpłaty, a nie fakturę. Urzędy administracji miar są jednostkami budżetowymi, dlatego wszystkie wpływy z legalizacji trafiają do budżetu państwa. Działalność jednostek budżetowych jest finansowana z budżetu państwa na zasadach określonych w ustawie o finansach publicznych.

Wysokość opłaty za legalizację analizatora spalin samochodowych w siedzibach urzędów miar wynosi 140 zł. Istnieje możliwość przeprowadzenia procesu legalizacji w miejscu użytkowania lub ustawienia wówczas jednak opłata wynosi 200 zł.

Jeśli urządzenie podczas oględzin zewnętrznych nie zostanie zakwalifikowane do pomiarów, zleceniodawca otrzymuje decyzję o odmowie przyjęcia analizatora do legalizacji. Koszt oględzin zewnętrznych i odmowy przyjęcia do legalizacji wynosi 20% stawki (28 zł) jeżeli czynności te wykonano w urzędzie albo 40% (56 zł) jeśli czynności wykonano poza urzędem w miejscu ustawienia przyrządu.

Jeżeli analizator nie spełnia wymagań zawartych w odpowiednim rozporządzeniu pobierana jest opłata tak jak za wykonanie całej legalizacji czyli 140 zł jeżeli czynności te wykonano w urzędzie albo 200 zł jeśli czynności wykonano poza urzędem. W sytuacji, gdy wyniki pomiarów nie spełniają norm, często dokonuje się powtórnego badania, aby mieć pewność co do podstaw odmowy legalizacji. Zleceniodawca otrzymuje odmowę legalizacji w której zawarte są wyniki pomiarów.

Warto wiedzieć:
- Przed oddaniem urządzenia do legalizacji warto zlecić jego sprawdzenie serwisantowi lub samemu przeprowadzić wstępne oględziny. Urzędy Miar nie serwisują analizatorów spalin samochodowych. Zgodnie z ustawą Prawo o miarach, przyrząd powinien być przygotowany do legalizacji, czyli musi być w pełni sprawny i bez uszkodzeń mechanicznych. Jeśli nie korzystamy z usług serwisu, warto przeprowadzić we własnym zakresie co najmniej sprawdzenie szczelności układu pomiarowego (test ten jest zalecany po każdorazowym uruchomieniu urządzenia). Serwisanci, dysponując gazami wzorcowymi, są w stanie skontrolować i wykalibrować wskazania analizatora tak, by urządzenie nie otrzymało odmowy podczas legalizacji, za którą i tak trzeba będzie zapłacić.

- Legalizacja ponowna analizatorów spalin samochodowych jest ważna przez okres 6 miesięcy i powinna być dokonana przed upływem okresu ważności legalizacji pierwotnej, jednostkowej lub poprzedniej legalizacji ponownej. Okres ważności liczy się od pierwszego dnia miesiąca, w którym została dokonana legalizacja, np. dokonując legalizacji analizatora 21 stycznia, okres ważności biegnie od 1 stycznia do 30 czerwca.

- W przypadku analizatorów spalin samochodowych wprowadzonych do obrotu lub użytkowania na podstawie decyzji zatwierdzenia typu, wydanych przed dniem 7 stycznia 2007 r.; legalizacja pierwotna jest dokonywana na zlecenie producentów ich upoważnionych przedstawicieli lub importerów i ważna jest przez 6 miesięcy od momentu wydania świadectwa legalizacji, a nie momentu sprzedaży.

- W przypadku analizatorów spalin samochodowych wprowadzonych do obrotu lub użytkowania w wyniku dokonania oceny zgodności okres legalnego użytkowania po dokonaniu oceny zgodności wynosi 1 rok. Okres ważności liczy się zgodnie z Art. 8k ust. 3 ustawy Prawo o miarach czyli od pierwszego dnia grudnia roku, którego oznaczenie zostało naniesione na przyrządzie podczas dokonania oceny zgodności. Po tym czasie wykonuje się legalizacje ponowną, która ważna jest przez okres 6 miesięcy.

- Po każdej naprawie analizatora spalin przepisy wymagają przeprowadzenia ponownej legalizacji.

- Przyrządy nieużywane, także mogą podawać błędne odczyty.

- Najczęściej psują się czujniki tlenu, których okres prawidłowej eksploatacji wynosi ok. dwóch lat. W miarę intensywności użytkowania, a nawet w miarę upływu czasu, w kontakcie z powietrzem czujniki zużywają się. Nowe, nieużywane jeszcze czujniki są przechowywane w hermetycznych opakowaniach. Najszybciej zużywają się w warsztatach montujących i serwisujących instalacje gazowe, ze względu na dużą zawartość pary wodnej w spalinach.

- Do tej pory ze względu na bardzo wysokie wymagania wobec analizatorów spalin na rynku Unii Europejskiej nie pojawiły się produkty chińskie.

- Analizatory spalin samochodowych posiadające zatwierdzenie typu (ważne przez określoną ilość czasu) mogą być wprowadzanie do obrotu lub użytkowania po przejściu legalizacji pierwotnej (na wniosek producenta lub importera).

- Przyrządy wyprodukowane po roku 2007, a które nie posiadają decyzji zatwierdzenia typu mogą być wprowadzane do obrotu lub użytkowania po dokonaniu oceny zgodności (na wniosek producenta lub importera).

- Kupując analizator spalin na rynku wtórnym, należy bezwzględnie żądać całej jego dokumentacji. Najpewniejszym sposobem zakupu urządzenia używanego jest skorzystanie z pomocy i wiedzy stosownego serwisu.

- Wzorcowe mieszanki gazów.

Mieszaniny gazowe-wzorcowa jednostkom administracji miar przygotowuje Główny Urząd Miar. Mieszanina wzorcowa składa się z mieszaniny: tlenku węgla, dwutlenku węgla i rozcieńczonego w neutralnym azocie propanu (który jest węglowodorem). Mieszaniny gazowe-wzorcowe są przygotowywane w dwóch ściśle określonych stężeniach.

Przygotowanie mieszanki gazowej zajmuje kilka tygodni. Spowodowane jest to koniecznością ustabilizowania się mieszanki, która musi spełniać bardzo surowe normy składowe.

Dziękujemy zespołowi Pracowni Fizykochemii Okręgowego Urzędu Miar w Łodzi za pomoc w przygotowaniu artykułu.

Przepisy prawne

Legalizacja analizatorów spalin podlega całemu szeregowi przepisów prawnych:
1. Legalizację przeprowadza się zgodnie ustawą z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243 poz. 2441 z późniejszą zmianą)
2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 7 stycznia 2008 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 29)

W trakcie legalizacji pierwotnej i ponownej analizatory podlegają wymaganiom:
1. Ustawa z dnia 15 grudnia 2006 r. o systemie oceny zgodności oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 249, poz. 1834) -Art. 10
2. Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać analizatory spalin samochodowych (Dz. U. Nr 7 poz. 58)

Zakres sprawdzeń podczas wykonywania legalizacji opisany jest w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 7 grudnia 2007 r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać analizatory spalin samochodowych oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych (Dz. U. Nr 241 poz. 1765).

Opłatę za legalizację określa Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 14 października 2004 r. w sprawie opłat za czynności urzędowe wykonywane przez organy administracji miar i podległe im urzędy (Dz. U. Nr 229 poz. 2309 - z późniejszą zmianą).