STAG DIESEL pod maską Volkswagena Craftera

fot. AC S.A.Aby Crafter odróżniał się od setek podobnych pojazdów na drogach, odpowiednio go oklejono

Samochód testowy

Naszym samochodem testowym jest doskonale znany na polskim rynku Volkswagen Crafter z silnikiem 2.0 TDI z bezpośrednim wtryskiem paliwa typu common rail. Jest to najsłabsza wersja słynnej jednostki napędowej grupy VW, rozwijająca moc zaledwie 110 KM (80 kW) przy 3500 obr/min oraz dysponująca maksymalnym momentem obrotowym o wartości 300 Nm w zakresie 1500-2250 obr/min. Nie jest to wiele jak na samochód o masie własnej ponad 2250 kg, którego dopuszczalna masa całkowita wynosi 3190 kg. Sytuację nieco ratuje fakt, że jest to samochód z najniższym dachem i średnim rozstawem osi (3665 mm). Co ciekawe, zamontowano w nim manualną skrzynię sześciobiegową oraz tempomat, co, jak się w teście okazało, jest bardzo przydatne w trasie oraz sprzyja oszczędnej jeździe. Wewnątrz, oprócz miejsc dla 7 osób, zamontowano zabudowę warsztatową, bowiem samochód na co dzień służy jako mobilny warsztat dla montażystów instalacji STAG DIESEL, pokonując zwykle długie trasy do klientów. W aucie zamontowano fabrycznie zbiornik ON o pojemności 75 litrów.

fot. Wojciech MackiewiczKoło zapasowe umieszczone w części warsztatowej nie ogranicza jej funkcjonalności

Craftera, od roku jeżdżącego w firmie AC S.A., wyprodukowano w 2012, zaś na liczniku ma niewiele ponad 100 tys. km, co jest wyjątkowo niskim przebiegiem jak na ten typ pojazdu. Dlaczego instalacji LPG nie zamontowano w aucie nowym? Po pierwsze, konwersji zasilania najczęściej poddawane są właśnie pojazdy kilkuletnie. Po drugie, po okresie gwarancji czy leasingu nie ma żadnych przeszkód formalnych, by zamontować instalację gazowo-dieslowską.

Z czego składa się STAG DIESEL?

Nie czas i miejsce, by opisywać ogólne zasady działania gazodiesla, dlatego tylko przypomnijmy, że idea instalacji LPG do silnika z zapłonem samoczynnym polega na zastąpieniu części drogiego oleju napędowego tanim LPG. Autogaz dodawany jest do ON, który wraz z powietrzem tworzy mieszankę paliwowo-powietrzną. Instalacje gazodieslowskie składają się częściowo z tych samych, typowych elementów, co zwykłe, sekwencyjne instalacje LPG do silników benzynowych. W tym konkretnym przypadku do maksimum wykorzystano elementy marki STAG:

fot. Wojciech MackiewiczReduktor i termoparę zamontowano po stronie „gorącej” silnika, niedaleko turbiny. Do zbierania danych o składzie spalin wykorzystywana jest fabryczna sonda lambda

• reduktor ciśnienia STAG R02 – zmniejsza (redukuje) ciśnienie napływającego ze zbiornika gazu LPG w fazie ciekłej i powoduje jego przejście w fazę gazową (poprzez odparowanie);
• czujnik ciśnienia i temperatury STAG PS-02 PLUS. Mierzy temperaturę i ciśnienie dostarczanego LPG oraz ciśnienie w kolektorze dolotowym. Gdy dojdzie do wycieku gazu (np. w wyniku wypadku), czujnik ten wykryje spadek ciśnienia, a sterownik wyłączy instalację i zamknie zawory na zbiorniku LPG;
• filtry gazu: fazy ciekłej (za zbiornikiem) i fazy lotnej (za reduktorem) oczyszczają  LPG z zanieczyszczeń;
• wtryskiwacze LPG STAG AC W01 – dozują gaz do kolektora dolotowego. Ich trwałość obliczona jest na 100 tys. km jady po mieście lub 200 tys. km pokonanych w trasie;

• przełącznik LPG–ON, identyczny dla wszystkich instalacji LPG i CNG marki STAG;
• zawór tankowania typu włoskiego. Jest to taki sam zawór, jak w autach osobowych z silnikami benzynowymi.

fot. Wojciech MackiewiczSterownik STAG DIESEL 4 znajduje się po stronie „zimnej” silnika, nad fabrycznym sterownikiem. Elektronika nie lubi zbyt wysokich temperatur

Na tym podobieństwa się kończą. Elementami specjalnie dedykowanymi do testowanej instalacji gazowo-dieslowskiej są:

• sterownik STAG DIESEL 4, przeznaczony do silników wysokoprężnych o liczbie cylindrów od 2 do 16. Typ wtrysku paliwa nie ma znaczenia – może to być wtrysk mechaniczny, pompowtryskiwacze lub common rail. Sterownik na podstawie danych z fabrycznych wtryskiwaczy ON, czujnika położenia pedału gazu, sondy lamdba, czujnika temperatury spalin i czujnika spalania stukowego oblicza aktualne zapotrzebowanie na autogaz tak, by jak najbardziej efektywnie wykorzystać tanie paliwo gazowe. Przy obliczaniu dawki brane są także pod uwagę informacje o temperaturze silnika oraz ciśnienia w układzie gazowym;

• sonda lambda. Jeśli nie ma jej w samochodzie, musi zostać zamontowana, by dostarczać informacji o składzie spalin do sterownika instalacji LPG;
• termopara, czyli czujnik temperatury spalin. Montuje się ją na kolektorze wydechowym. Pozwala to na kontrolę temperatury gazów wydechowych. Jeśli dojdzie do jej wzrostu – instalacja zostaje wyłączona;
• czujnik spalania stukowego (Bosch) – kolejny element zabezpieczający silnik przed awarią. Spalanie stukowe także skutkuje wyłączeniem instalacji LPG.

W każdej instalacji gazowej są jeszcze dwa elementy, które dobierane są indywidualnie do samochodu: zbiornik LPG i przewody gazowe. W testowanym Crafterze zamontowano toroidalny zbiornik LPG marki Bormech o pojemności 52 litrów (czyli użytkowo ok. 41,5 l LPG). Zamontowano go pod podłogą, w miejscu koła zapasowego, które w pokrowcu powędrowało do przestrzeni warsztatowej. Do połączenia elementów instalacji zastosowano elastyczne przewody gazowe.

fot. Wojciech MackiewiczJednoczesne tankowanie LPG i ON zawsze budzi zdumienie u innych kierowców. To tak można? - pytają

Jazda i spalanie

Test Craftera z instalacją STAG DIESEL rozpoczął się od sprawdzenia wartości spalania na samym ON i zachowania się auta na drodze. 110 KM i 300 Nm momentu obrotowego nie zapowiadało przyspieszonego bicia serca – ot, 2,5-tonowy dostawczak. Nic bardziej mylnego – ruszanie i przyspieszanie to gwarantowane emocje (gdy inni zostawiają nas w tyle). Wyprzedzanie wymaga siły charakteru i długiej prostej. Na dystansie 350 km (Białystok – Warszawa – Łódź) auto spaliło średnio 9,5 l ON na 100 km. Jazda była w miarę płynna, z wykorzystaniem tempomatu. Droga powrotna wiodła tą samą trasą. Podobne tez było natężenie ruchu, inne były tylko emocje. Włączenie instalacji gazowej, czyli dotrysku LPG do ON, spowodowało, że moc silnika wyraźnie wzrosła. Było to odczuwalne od samego początku. Każde naciśnięcie pedału gazu powodowało żywszą reakcję samochodu. Podczas jazdy na ON i LPG auto spaliło 4,8 l ON i 4,4 l LPG na 100 km. Oznacza to, że przy obecnych cenach paliw (luty 2017 r.) każde przejechane 100 km to 12 zł oszczędności. Przy rocznym przebiegu samochodu dostawczego w Polsce na poziomie np. 70 tys km właścicielowi zostaje w kieszeni 8400 zł. Gorzej wygląda to podczas jazdy w mieście. Dynamiczna jazda, częste postoje, ruszanie i hamowanie to rodzaj pracy silnika, który sprawia, że instalacja gazowa nie da oszczędności, bowiem LPG nie jest dotryskiwane np. podczas pracy na obrotach biegu jałowego. Pozostaje zatem przyjemność z dodatkowej, wyraźnie odczuwalnej mocy. Jak dużej?