Gazowe Pandy wyłącznie „made in Poland”

Panda LPG - montaż systemu zasilającego gazem płynnym
Montaż instalacji LPG wykonuje się w zewnętrznej hali poza linią montażu (w firmie Auto Hit należącej do Fiat Auto Poland). Za montaż odpowiedzialna jest firma Landi Renzo, która stała się od kwietnia 2009 roku globalnym dostawcą systemów gazowych dla Fiata. W wyniku tej współpracy w ofercie Fiata (niestety nie na polskim rynku) pojawiły się modele zasilane LPG: Bravo, Punto Evo i właśnie Panda. Wykorzystują one system gazowy IV generacji Landi Renzo Omegas (sekwencyjny wtrysk gazu w fazie lotnej).

gazeo.plHala montażu Pandy LPG w Tychach

Pandy już na etapie montażu końcowego i kompletacji w fabryce są odpowiednio przygotowane do zamontowania poszczególnych komponentów systemu LPG. Zamontowane w nich wiązki elektryczne przewidują zasilanie elementów instalacji. Samochód nie ma koła zapasowego, pod dywanikiem bagażnika stosuje się podkładki dystansowe aby wyrównać powierzchnię bagażnika - zamontowany we wnęce koła zbiornik wystaje nieco ponad poziom podłogi.

Samochody do hali montażu trafiają z fabryki na autotransporterach (mieszczących 9 pojazdów). Transport samochodów nowych odbywa się mniej więcej co godzinę. Dziennie, w systemie dwuzmianowym, 110 pracowników przystosowuje do zasilania LPG około 150 samochodów. Odbywa się to na 5 (docelowo 6) niezależnych liniach montażowych. Operacja od momentu przywiezienia samochodów z fabryki do wyjechania autotransportera z samochodami po montażu trwa około 5-6 godzin. Sam montaż od momentu wjechania pojazdu na halę do momentu odstawienia na plac trwa około 1,5 do niecałych 2 godzin.

Montaż systemu LPG jest podzielony na kilka etapów, co wynika z kolejności montażu poszczególnych elementów. Proces rozpoczyna się od prac przygotowawczych, potrzebnych do wykonania zasadniczych operacji montażowych i dokonywanych przez pojedynczych pracowników. W późniejszych etapach przy samochodzie pracuje maksymalnie dwóch ludzi na stanowisku.

gazeo.plJedną z pierwszych czynności po wprowadzeniu samochodu na halę montażową systemów LPG jest demontaż kolektora dolotowego

Stanowisko nr 1
Pierwszym etapem po wprowadzeniu pojazdu na halę jest demontaż kolektora dolotowego, który trafia później na stanowisko montażu dysz i listwy wtryskiwaczy.

gazeo.plWszystkie wykonane w nadwoziu otwory są zabezpieczane antykorozyjnie specjalnymi pastami

Odsłonięte kanały dolotowe są zabezpieczane na tym etapie specjalnie ukształtowaną zaślepką. Inny pracownik zajmuje się w tym samym czasie wstępnym montażem zbiornika LPG we wnęce koła zapasowego. Wycinane są otwory do przeprowadzenia przewodów gazowych (i zabezpieczane specjalnymi pastami). Na specjalnych, elastycznych podkładkach osadzany jest, uzbrojony wcześniej w wielozawór, zbiornik LPG. Montaż wielozaworu wykonuje na jednym ze stanowisk pomocniczych.

gazeo.plZamontowany we wnęce koła zapasowego osobowej Pandy zbiornik firmy Tugra Makina ma pojemność geometryczną 39 dm3, większą o 5 dm3 od montowanego w wersji Van

Stosowane są zbiorniki tureckiej firmy Tugra Makina. Mają one pojemności geometryczne 34 lub 39 dm³ przy wymiarach zewnętrznych (średnica x wysokość) 580 mm x 180 mm lub 580 mm x 200 mm. Pierwszy z nich jest stosowany w wersji Van, tak aby zapewnić równą podłogę w całej ładowni. Drugi wykorzystywany w znacznie częściej występujących wersjach osobowych jest nieco większy od stosowanych na rynku wtórnym, co wymaga zastosowania podkładek pod dywanikiem bagażnika. Zmniejsza się nieco pojemność przestrzeni bagażowej, jednak większa pojemność zbiornika pozwala na zwiększenie zasięgu pojazdu. Samochód jest pozbawiony koła zapasowego, w wyposażeniu znajduje się zestaw naprawczy ogumienia. Na tym stanowisku montowany jest również zawór tankowania. Jest on umieszczony pod klapką wlewu benzyny. Wymaga on używania przejściówki.

gazeo.plDociąganie śrub mocujących zbiornik odbywa się na stanowisku nr 2 wyposażonym w podnośnik. Po zakończeniu każdego etapu montażu pracownik znakuje wykonane przez siebie operacje

Stanowisko nr 2
Po tych wstępnych czynnościach samochody są przemieszczane na stanowiska podnośnikowe, na których mocowany jest miedziany przewód od zaworu tankowania (ukształtowany na jednym ze stanowisk pomocniczych) oraz montowany, również miedziany, przewód doprowadzający gaz do komory silnikowej. Jest on układany na bocznej płaszczyźnie podłużnicy tak, aby uniknąć jego uszkodzenia w przypadku kontaktu podłużnicy z podłożem. W ten sposób przebiegają również przewody benzynowego układu zasilania czy układu hamulcowego.

gazeo.plMontaż reduktora z elektrozaworem i obrabianie końcówki przewodu miedzianego dostarczającego gaz w stanie ciekłym ze zbiornika

Tutaj montowany jest również jednostopniowy reduktor-parownik i umieszczony w komorze silnikowej sterownik elektroniczny układu gazowego. Jest on mocowany na wsporniku do lewej podłużnicy, pomiędzy nadkolem a zderzakiem. Do sterownika doprowadzana jest również wiązka elektryczna. Na stanowisku tym dokręcane są śruby mocujące zbiornik gazu oraz wielozawór zbiornika (na opuszczonym podnośniku).

Stanowisko nr 3
Na tym etapie (stanowisko płaskie) jest podłączany reduktor (do wiązki instalacji elektrycznej oraz układu chłodzenia silnika) oraz montowany, uzbrojony w listwę wtryskiwaczy, kolektor dolotowy.

Stanowisko nr 4
Tutaj mocuje się (do wspornika) i podłącza listwę wtryskiwaczy gazowych. Układane i mocowane są przewody pomiędzy listwą a dyszami wkręconymi w kolektor. Listwa jest umieszczona pod kolektorem dolotowym, dlatego niezbędne jest użycie podnośnika. Po tym etapie następuje odpowietrzenie układu chłodzenia silnika.

Stanowisko nr 5
Znajduje się na zewnątrz. Samochód z zamontowaną instalacją LPG jest tankowany i sprawdzany pod kątem szczelności połączeń, po czym wykonywana jest krótka jazda próbna na specjalnie przygotowanym odcinku drogi wokół hali montażowej z paroma rodzajami nawierzchni i nierównościami, podczas której sprawdzane jest mocowanie poszczególnych elementów instalacji, szczególnie zbiornika. Jazda taka pozwala również na wstępne „ułożenie się” wszystkich zamontowanych elementów.

gazeo.plPróba samochodu z instalacją LPG na hamowni podwoziowej

Stanowisko nr 6
Po „próbie drogowej” samochód podlega kontroli na hamowni. Test jest bardzo krótki, trwa kilka minut. Urządzenie krok po kroku prowadzi obsługującego przez poszczególne etapy próby. Pojazd jest rozpędzany do prędkości 120 km/h, badane jest zachowanie układu gazowego pod obciążeniem.

Stanowisko nr 7

gazeo.plStanowisko odbioru jakościowego gotowych samochodów

Parametry pracy instalacji gazowej są sprawdzane (testerem Landi Renzo) na kolejnym stanowisku. Tam samochód podlega również kontroli jakościowej. Ewentualne usterki są usuwane właśnie tutaj, samochód nie wraca już na stanowiska montażowe.

Ostatnim etapem jest odbiór samochodów przez pracowników służb jakościowych Fiata. Na specjalnym stanowisku wyposażonym w bardzo dobre oświetlenie, pracownicy kontrolują poprawność montażu poszczególnych elementów oraz stan zewnętrzny samochodu.

Taki cykl montażowy zapewnia odpowiednią jakość i powtarzalność wykonywanych pojazdów przy minimalizacji kosztów. W ten sposób zamontowane instalacje są również dużym ułatwieniem dla autoryzowanych serwisów, które po odpowiednim przeszkoleniu są w stanie same obsługiwać systemy gazowe.

gazeo.plNa jednym z pierwszych stanowisk w hali Auto Hit wykonuje się kompletację zbiorników LPG z wielozaworami

Przygotowanie komponentów do montażu
Oprócz stanowisk typowo montażowych i kontrolnych, stworzono również stanowiska, na których przygotowywane są poszczególne zespoły do montażu. Na jednym z pierwszych wykonuje się uzbrojenie zbiorników w wielozawory. Tak przygotowany zbiornik trafia na stanowisko montażowe (nr 1). Na kolejnym kształtuje się (w specjalnym szablonie) przewód miedziany do zaworu tankowania (montowany na stanowisku nr 2) oraz przykręca wspornik do sterownika elektronicznego (montowany również na stanowisku nr 2). Inny pracownik uzbraja kolektor dolotowy - wykonuje otwory i wkręca w kolektor (z użyciem specjalnej pasty uszczelniającej) kalibrowane dysze podające gaz.

gazeo.plStanowiska pomocnicze na których montuje się wsporniki sterownika elektronicznego, komletuje kolektory z listwami wtryskiwaczy gazowych oraz reduktory z elektrozaworami gazowymi i wszelkimi niezbędnymi przewodami

Na kolejnym stanowisku następuje montaż listwy wtryskiwaczy MED oraz elastycznych przewodów łączących ją z dyszami w kolektorze. Po wykonaniu tych operacji pracownik zakłada zaślepki z obu stron kolektora w celu zabezpieczenia jego wnętrza przed zanieczyszczeniem. Są one demontowane dopiero w czasie montażu do silnika na stanowisku nr 3. W celu przyspieszenia prac montażowych również reduktor-parownik jest wstępnie przygotowywany. Wyposaża się go we wszystkie niezbędne węże o odpowiednio dobranej długości. Te łączące z układem chłodzenia są od razu wyposażone w mosiężne trójniki, wąż zasilający listwę wtryskiwaczy ma zamontowany filtr fazy gazowej.

gazeo.plSkompletowane zespoły trafiają na regały skąd na wózkach są dostarczane do poszczególnych samochodów

Wstępne przygotowanie poszczególnych elementów systemu gazowego znacznie przyspiesza montaż.

Wszystkie połączenia gwintowe wykonywane w czasie montażu systemu gazowego dociągane są ze ściśle określonymi momentami za pomocą kluczy dynamometrycznych. Odpowiednią dokładność osiąga się poprzez okresowe ich sprawdzanie (co drugi dzień). Wszystkie operacje są znakowane - każdy z montażystów opisuje zamontowane przez siebie elementy wodoodpornym markerem, dzięki czemu operacje są jednoznacznie przypisane konkretnym pracownikom.

gazeo.plUzbrojony na jednym ze stanowisk pomocniczych w listwę wtryskiwaczy gazowych kolektor dolotowy jest zabezpieczany blaszanymi zaślepkami chroniącymi przed dostaniem się do jego wnętrza zanieczyszczeń

Panda w wersji LPG jest produkowana w oparciu o włoską dokumentację opracowaną przez Landi Renzo. Pewne bardzo drobne elementy (np. umiejscowienie opaski) poprawiono w wyniku uwag zebranych w tyskim zakładzie w fazie uruchamiania montażu, jak również w wyniku zmian wprowadzanych w samochodzie (np. inny zbiornik benzyny). Więcej zmian dotyczyło samej organizacji poszczególnych etapów produkcji. Trzeba przyznać, że wszystko jest przemyślane. Wiele komponentów jest wykonywanych (kształtowanych i mocowanych) według opracowanych przyrządów, co gwarantuje pełną powtarzalność montażu (niemożliwą do uzyskania na rynku wtórnym). Specjalnie opracowane do Pandy wsporniki, na których montowane są poszczególne elementy instalacji, w znacznym stopniu podnoszą estetykę montażu. Wydaje nam się jednak, że pewne kwestie (szczególnie że konwersji dokonuje się prawie na etapie produkcji) można było opracować nieco lepiej, co pewnie nie zawsze oznacza taniej. Poprzez zmianę kształtu układu wydechowego można było zastosować zbiornik LPG montowany pod samochodem w tunelu wału napędowego (podobnie jak w samochodzie zasilanym CNG). W ten sposób samochód oprócz układu zasilania LPG dysponowałby pełnowymiarowym, znacznie wygodniejszym w użyciu niż zestaw naprawczy, kołem zapasowym we wnęce w bagażniku. Również zastosowanie przejściówki do zaworu tankowania nie wydaje się najszczęśliwszym rozwiązaniem. Po pierwsze jest to element, który można łatwo zgubić, po drugie po pewnym czasie z pewnością nasiąknie on zapachem nawaniacza gazu i jego przewożenie w samochodzie nie będzie najprzyjemniejsze.

Dlaczego taki samochód nie jest oferowany na rynku polskim? Tego nie wiemy. W samochodach na gwarancji pozostaje nam montaż instalacji w serwisie. W większości zalecane są systemy firmy Tartarini, co ciekawe istnieje również możliwość montażu instalacji mieszalnikowej (II generacja). Zdecydowanie polecamy jednak układ sekwencyjnego wtrysku gazu, znacznie bardziej precyzyjnie dawkujący paliwo. Zabezpiecza to silnik przed konsekwencjami uszkodzeń układu zapłonowego, a precyzja dawkowania gazu nie powoduje zakłóceń w działaniu układu EOBD.