Jak minął rok - rynek LPG w 2009 roku

POGPRynek LPG w Polsce w 2009 r., sprzedaż całkowita 2310 tys. t (spadek 2,9% w stosunku do 2008 r.), autogaz 1705 tys. t (spadek 3,7% w stosunku do 2008 r.), zbiorniki przydomowe 245 tys. t (wzrost 6,5% w stosunku do 2008 r.), butle (spadek 5,3% w stosunku do 2008 r.)

Sprzedaż gazu płynnego

W zeszłym roku w Polsce sprzedano łącznie 2310 tys. t LPG. Wynik jest gorszy od zanotowanego w 2008 r. o 2,9%. Kolejny niewielki spadek sprzedaży, biorąc pod uwagę sytuację ekonomiczną, potwierdza dojrzały etap rozwoju naszego sektora LPG.
Produkcja krajowa LPG pokryła zaledwie 12,3% zapotrzebowania i wyniosła w zeszłym roku 285 tys. t. Gaz płynny jest zatem importowany, głównie zza wschodniej granicy, co nie było powodem żadnych zakłóceń w dostawach. Dywersyfikację dostaw zapewnia infrastruktura logistyczna oraz uruchomiony w 2009 r. terminal w Szczecinie. Wybór dostawców ma obecnie podłoże czysto ekonomiczne.

POGPMinisterstwo Finansów

Skąd kupujemy gaz?

Największym dostawcą LPG do Polski jest Rosja. Stamtąd pochodziło 48% importowanego gazu, podczas gdy rok wcześniej, w 2008 r., wskaźnik wynosił 28%. Drugim co do wielkości eksporterem gazu do Polski jest Kazachstan z udziałem 22% (w 2008 r. wynosił on 20%). Zwiększenie eksportu z Rosji, dla której Polska jest największym odbiorcą gazu (ponad 35%), odbyło się kosztem innych importerów, takich jak Białoruś (10%, rok wcześniej 14%), Litwa (6,8%, rok wcześniej 10%), państwa skandynawskie i Niemcy (2,6%, rok wcześniej 7%). Na stabilnym poziomie utrzymuje się import z Czech (3% rocznie).

Struktura dostaw

Struktura dostaw zmieniła się w ubiegłym roku zasadniczo - wzrost dostaw z Rosji spowodował, że znacznie zmniejszył się import z krajów UE, skąd pochodziło tylko 12,4% LPG (w 2008 - 37%). W związku z tym zmieniła się również struktura dostaw w zależności od środków transportu. Koleją, w cysternach, dostarczono ponad 83% LPG, pozostałą część drogą morską i transportem drogowym.

POGPSprzedaż autogazu w Polsce

Autogaz motorem rynku

Jak przystało na trzeci rynek na świecie pod względem liczby samochodów zasilanych LPG, największą część sprzedanego gazu płynnego od lat stanowi autogaz. To dzięki dynamicznemu wzrostowi liczby pojazdów rynek gazu płynnego wzrastał w poprzednich latach tak dynamicznie.
Autogaz stanowił w zeszłym roku blisko 74% całego rynku LPG (1705 tys. t) i wykazał 3,7-proc. spadek w stosunku do roku 2008, pomimo wzrostu o 90 tys. liczby samochodów napędzanych tym paliwem do poziomu 2170 tys. sztuk. Według POGP, jest to związane z coraz większym zaawansowaniem technicznym samochodów i systemów gazowych, które charakteryzują się coraz niższym zużyciem benzyny, a tym samym gazu. Statystyczny pojazd wyposażony w instalację gazową zużył w 2009 r. 785 kg gazu (około 1444 l), podczas gdy rok wcześniej było to 851 kg (1565 l), a w 2007 r. 892 kg. Wynika to także z faktu odmładzania generacji systemów gazowych na polskim rynku. W 2009 r. zamontowano 140 tys. nowych instalacji przy 50 tys. zezłomowanych pojazdów zasilanych LPG, co daje właśnie w.w. (90 tys.) wzrost liczby samochodów gazowych. Podobne tendencje, związane ze zmniejszaniem ilości zużywanego paliwa na jeden pojazd, można zaobserwować w odniesieniu do klasycznych paliw silnikowych, choć w nieco mniejszym stopniu.

POGPLiczba stacji autogazu w Polsce w 2008 i 2009 r.

Stacje tankowania

W ostatnich latach obserwuje się również zmniejszenie liczby stacji tankowania LPG. Na koniec 2009 r. liczba stacji wyniosła 6050, co oznacza spadek w stosunku do roku 2008 o 300 obiektów, głównie oferujących wyłącznie LPG, choć są w tej liczbie również stacje koncernowe (niedochodowe, niekorzystnie zlokalizowane). Tendencja ta jest związana przede wszystkim ze zmianą preferencji użytkowników, którzy oprócz zakupu paliwa oczekują dodatkowych usług, które oferują stacje duże. Na małych stacjach LPG obserwuje się poszerzanie gamy produktów podnoszące atrakcyjność oferty, która za sprawą niskich kosztów funkcjonowania przekładających się na możliwość oferowania paliwa w znacznie lepszej cenie i tak jest dość duża.

Obawy odnośnie jakości LPG sprzedawanego na niezależnych stacjach nie znajdują potwierdzenia w ostatnich badaniach, które wskazują na to, iż jakość gazu płynnego jest bardzo dobra. Udział punktów sprzedaży, w których zanotowano obecność gazu nie spełniającego wymagań, był bardzo niewielki i mieścił się się w granicach błędu statystycznego (1,08%).

Ceny

W 2009 r. wystąpiła pewna nadpodaż LPG w stosunku do potrzeb, co było wynikiem spadku sprzedaży w pierwszym półroczu. Odbiło się to poniekąd na cenach gazu, które na wschodniej granicy oscylowały w granicach od 1900 zł za tonę na początku roku do 2600 na końcu 2009 r. Średnie ceny mieszaniny propanu i butanu były niższe od obowiązujących w 2008 r. o 17% i 13% od cen z 2007 r.

Dla nas, użytkowników LPG, najważniejsza jest jednak cena detaliczna autogazu na stacjach. Średnia cena LPG wyniosła w 2009 r. 1,95 zł/l i była niższa o 13% od średniej za rok 2008 (2,23 zł/l) i 5,5% w stosunku do roku 2007 (2,06 zł/l). Najwyższą cenę autogazu zaobserwowano w listopadzie 2009 (2,13 zł/l), najtańszy był gaz w kwietniu z ceną 1,85 zł/l.
Wysokość cen LPG zależna jest także od regionu kraju oraz polityki koncernów, które dysponują obiektami premium i ekonomicznymi, np. Orlen i Bliska. Powoduje to, że nawet w granicach jednego miasta różnice w cenach gazu w na poszczególnych stacjach sięgały 22-24 gr.

POGPPorównanie średnich cen detalicznych benzyny (EU95) i autogazu w 2009 r.

Korzystna była również proporcja pomiędzy ceną autogazu i benzyny. Na początku roku 2009 cena LPG stanowiła 57% ceny benzyny, w końcu roku było to już 49% (najlepszy wynik w czerwcu - 41%). Średnia tego wskaźnika za cały 2009 r. wynosi 47% ceny benzyny, co oznacza, że autogaz był tańszy na przestrzeni całego 2009 r. o 2,2 zł na każdym litrze. Po uwzględnieniu wyższego objętościowo zużycia paliwa przy jeździe na gazie w stosunku do zużycia benzyny, każdy kierowca użytkując samochód zasilany gazem mógł zaoszczędzić od 1,82 do ponad 1,91 zł na każdym litrze paliwa. Wyższe wartości dotyczą instalacji IV generacji, które pozwalają na większe oszczędności (wykazują mniejszy wzrost zużycia LPG w stosunku do benzyny w porównaniu z wcześniejszymi generacjami).

Podobne relacje pomiędzy autogazem a benzyną utrzymują się w innych krajach europejskich, w których LPG jest również popularnym paliwem. Cena autogazu oscylowała na tych rynkach w granicach 48-49% ceny benzyny pomimo różnych poziomów cen detalicznych (bezwzględnych). Najkorzystniejsza relacja między autogazem a benzyną występuje na Słowacji (37%). Tam również gaz jest najtańszy (0,44 euro/l). Kolejne kraje pod względem ceny autogazu to: Rumunia (0,46 euro/l), Bułgaria (0,52 euro/l), Czechy (0,53 euro/l), Polska (0,54 euro/l), Niemcy (0,58 euro/l). Najdroższy jest gaz we Francji i Portugalii (0,70 euro/l), na Węgrzech i w Estonii (0,64 euro/l).

Podatki

Na cenę paliwa gazowego nadal największy wpływ mają obciążenia fiskalne, które wynoszą 41,3% ceny litra LPG. W stosunku do 2008 r., nastąpił wzrost udziału obciążenia podatkowego w cenie finalnej o kolejne 3 punkty procentowe. Przy niezmiennej akcyzie i stawce VAT oraz niewielkiej podwyżce opłaty paliwowej, ta zmiana wynikała z niższych w stosunku do 2008 r. cen gazu płynnego. Przypomnijmy, że opłata paliwowa i akcyza nie zależą od cen netto paliwa. W związku z niższymi cenami netto zmniejszyły się również wpływy z VAT-u od LPG o 50 zł na każdym 1000 l.

W tym roku na szczęście nie grożą nam rozważania dziennikarzy na temat wysokości akcyzy na autogaz, która jest utrzymana na poziomie z 2009 r. Ma ona stosunkowo wysoką wartość, wyższą od zaleceń europejskich, które mówią o minimalnej stawce 125 euro/t. W Polsce wartość tego obciążenia wynosi około 161 euro/t. Pomimo takiego poziomu podatku akcyzowego, wpływy do budżetu z tego tytułu w 2009 r. (za trzy kwartały) były najniższe od 2006 r.

Optymistyczne plany na przyszłość

Jak widać, branża autogazu, pomimo nieznacznych spadków sprzedaży tego paliwa, trzyma się całkiem dobrze. Poziom opodatkowania LPG jako paliwa silnikowego jest bardzo wysoki, zatem nie powinny nam grozić jakieś szczególne zagrożenia jeśli chodzi o wysokość obciążeń fiskalnych, tym bardziej, że jesteśmy przed wyborami, a ponad 2 mln głosów właścicieli aut z instalacją LPG to jednak duża siła.

POGPKraje z największą liczbą samochodów zasilanych LPG w 2008 r.

Impulsem dla rozwoju branży może być gwarancja utrzymania poziomu stawki akcyzowej w dłuższej perspektywie czasowej. Dobrym przykładem tego typu rozwiązań jest rynek niemiecki, gdzie po przyjęciu odpowiednich regulacji nastąpiło zdecydowane ożywienie rynku, a liczba stacji LPG już niebawem osiągnie poziom notowany w naszym kraju.

Szansy na rozwój upatruje się także w umożliwieniu samoobsługi w tankowaniu autogazu, co mogłoby poprawić efektywność kosztową operatorów LPG. Wymaga to jednak zmiany standardów tankowania, co z kolei spowoduje, że autogaz będzie lepiej postrzegany przez klientów, a w ostatecznym rozrachunku stanie się paliwem bardziej akceptowanym i popularnym.

Obserwowane jeszcze niedawno zwiększone zainteresowanie samochodami z silnikami Diesla przy zmniejszającej się różnicy w cenach benzyny i oleju napędowego ulega stopniowemu zahamowaniu, co potwierdzają już pierwsze badania rynkowe. Zgodnie z tą tendencją, wzorem innych rynków powinien nastąpić wzrost liczby adaptacji do zasilania gazowego pojazdów na rynku wtórnym, a producenci powinni rozszerzać ofertę samochodów z fabrycznie zamontowaną instalacją gazową.

Nie bez znaczenia jest również ekologia. Gaz płynny, co jest poparte badaniami, ma znakomite własności pozwalające na ograniczenie emisji szkodliwych składników spalin. Nie jest to z pewnością czynnik, na który zwykli użytkownicy zwracają największą uwagę. Dlatego w tym zakresie należy upatrywać roli państwa i władz samorządowych, które powinny tworzyć systemy zachęt dla użytkowników pojazdów napędzanych paliwami charakteryzującymi się niższą emisją (parkowanie w centrach miast, wspomaganie finansowe, choćby w formie ulg fiskalnych).

Pierwsze symptomy takich działań już obserwujemy, czego przykładem jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 października 2009 r. w sprawie rodzaju programów i projektów przeznaczonych do realizacji w ramach krajowego systemu zielonych inwestycji. W jednym z zapisów na temat unikania lub ograniczania emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportu pojawia się zdanie o zastępowaniu silników spalających olej napędowy lub benzynę silnikami spalającymi gaz ziemny, silnikami spalającymi LPG, silnikami hybrydowymi, silnikami elektrycznymi oraz silnikami przystosowanymi do spalania biopaliw ciekłych. Zapis ten stał się powodem burzy medialnej na temat współfinansowania samochodowych instalacji gazowych przez budżet, wzorem np. rozwiązań włoskich.

W świetle powyższych opinii, zgodnie ze słowami jednego z przedstawicieli sektora LPG, dopóki będą produkowane samochody, które można adaptować do zasilania gazowego, szeroko rozumianej branży autogazu nie grozi bezrobocie.