Samochodowe zbiorniki LPG

Badania zbiorników

W procesie produkcji samochodowych zbiorników LPG wykonuje się różnego rodzaju badania, które określają ich właściwości mechaniczne. Bada się wycinki zbiorników, spoiny poddaje się prześwietleniu, a każdy zbiornik wprowadzany do sprzedaży jest poddawany hydraulicznej próbie ciśnieniowej (3 MPa, zgodnie z serią 01 poprawek do regulaminu 67 EKG ONZ). Próba kończy się wynikiem pozytywnym jeśli zbiornik jest szczelny i nie ulegnie odkształceniu.

Określony odsetek produkowanych zbiorników paliwa gazowego poddaje się niszczącej próbie rozrywania. Testy takie prowadzi się na specjalnych stanowiskach zapewniających odpowiedni poziom bezpieczeństwa. Próba taka kończy się wynikiem pozytywnym jeśli ciśnienie przy jakim następuje rozerwanie zbiornika wynosi minimum 6,75 MPa, a przy rozszczelnieniu zbiornika nie powstają żadne odłamki. Przed rozszczelnieniem płaszcza zbiornik musi zwiększyć swą objętość geometryczną o 17 do 20%.

Zbiorniki opuszczające zakład produkcyjny są dopuszczone do eksploatacji na 10 lat, po czym należy je poddać badaniom. Na ich podstawie zbiornik jest dopuszczany (lub nie) do dalszej eksploatacji. Zgodnie z wymaganiami samochodowy zbiornik LPG nie może być użytkowany dłużej niż 20 lat.

fot. gazeo.plWilozawór zbiornika toroidlanego zgodny z serią poprawek 01 regulaminu 67 EKG ONZ. Z zewnątrz wyróżnia go cewka elektrozaworu roboczego

Bardzo ważna uwaga

W przypadku wymiany zbiornika homologowanego zgodnie z serią poprawek 00 (stare zbiorniki - typu A lub B) na nowy, zgodny z wymaganiami serii poprawek 01 do regulaminu 67, należy zwrócić uwagę na konieczność jego wyposażenia w odpowiedni osprzęt. Zbiorniki zgodne z serią poprawek 01 są dopuszczane do eksploatacji (przechodzą badania i są homologowane) z ściśle określonym osprzętem, którego producenci i numery homologacji są wymienione w paszporcie zbiornika. W praktyce oznacza to konieczność wymiany zbiornika łącznie z wielozaworem. Niedopuszczalne jest zastosowanie starego, zgodnego z serią poprawek 00, wielozaworu w nowym zbiorniku. Niestety technicznie jest to wykonalne, ponieważ zmiana w przepisach homologacyjnych nie pociągnęła za sobą zmiany mocowania wielozaworów na zbiorniku. Powoduje to, że wielozawór stary i nowy można bez trudu zamienić. W skrajnym przypadku może to być niebezpieczne, np. jeśli zamontujemy wielozawór od zbiornika klasy B, który nie był wyposażony w zawór bezpieczeństwa. Sytuacja jest analogiczna jak w przypadku montażu wielozaworu klasy B (bez zaworu bezpieczeństwa) w zbiorniku klasy A.

Zamiana osprzętu w drugą stronę, tzn. zastosowanie osprzętu zgodnego z serią poprawek 01 w starym zbiorniki (A lub B) niczym nie grozi, ponieważ wielozawory 01 zawsze są wyposażone w zawory bezpieczeństwa. Zbiornik klasy B z wielozaworem 01 będzie zatem chroniony podwójnie, z jednej strony przez wzmocnioną konstrukcję płaszcza, z drugiej przez zawór bezpieczeństwa, który w wielozaworach klasy B nie był wymagany.

fot. gazeo.plZbiornik LPG musi być zamocowany w sposób zapewniający odpowiednią wytrzymałość połączenia z pojazdem oraz (szczególnie w przypadku zbiorników pod samochodem) odpowiednią odległość od nawierzchni drogi

Mocowanie zbiorników

Zapewnienie odpowiedniej wytrzymałości zbiorników powoduje, że mają one stosunkowo dużą masę. Producenci, stosując nowe technologie i materiały, starają się ją obniżać, jednak cały czas zbiornik pozostaje najcięższym elementem instalacji. Przykładowo zbiornik toroidalny o pojemności 39 l (średnica 600 mm, wysokość 190 mm) ma masę blisko 22 kg (po zatankowaniu około 35 kg).

Kwestię mocowania zbiorników także reguluje regulamin 67 EKG ONZ oraz bazujące na nim przepisy krajowe (załącznik nr 9 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia - Warunki dodatkowe dla pojazdu przystosowanego do zasilania gazem, Dz. U. nr 32/2003, poz. 262).

W myśl tych przepisów mocowanie zbiornika LPG w samochodzie o DMC do 3,5 musi wytrzymywać przeciążenie o wartości 20 g działające wzdłuż osi podłużnej pojazdu oraz 8 g w kierunku prostopadłym do niej. W przypadku autobusów o DMC do 5 t i samochodów ciężarowych do 12 t wartości przeciążeń wynoszą odpowiednio 10 g i 5 g, dla pozostałych autobusów i samochodów ciężarowych należy zapewnić wytrzymałość połączenia na przeciążenia 6,6 g w kierunku wzdłuż osi pojazdu i 5 g w kierunku poprzecznym.

Montaż zbiornika należy wykonywać używając elementów złącznych (śrub) o określonej przez producenta (na podstawie w.w. wymagań) wytrzymałości oraz odpowiednio dużych podkładek. Jeden z większych polskich producentów zbiorników używa podkładek o średnicy 70 mm i śrub M10 o podwyższonej wytrzymałości. Wielkość podkładek nabiera szczególnego znaczenia w przypadku mocowania zbiornika do elementów cienkościennych, ponieważ w przypadku kolizji drogowej, kiedy występują wysokie wartości opóźnień, może zdarzyć się sytuacja, że śruba wytrzyma pojawiające się wtedy obciążenie, lecz podkładka o niewielkiej średnicy może zostać wyrwana z cienkościennego elementu nadwozia.

Podsumowanie

Odpowiedzialny element jakim jest zbiornik LPG wymaga odpowiedzialnego podejścia na każdym etapie jego życia. Podobnie odpowiedzialnego podejścia wymaga się od warsztatu montującego, który jest ostatnim ogniwem przed oddaniem zbiornika w ręce użytkownika. Oprócz otrzymania pojazdu z prawidłowo zamontowanym zbiornikiem powinien on zostać poinformowany o zasadach jego prawidłowej eksploatacji.